Người ta thường nhớ đến Graham trong
vai trò cha đẻ của trường phái đầu tư giá trị và thầy dậy của tỷ phú
Warren Buffett tại trường kinh doanh Colombia. Quyển sách nhà đầu tư
thông minh (The Intelligent Investor) do ông xuất bản năm 1949 được tỷ
phú Warren Buffett coi như quyền sách tốt nhất về đầu tư từng được viết
ra.
Trong bối cảnh thị trường căng thẳng
như hiện nay, có quá nhiều thứ ở Benjamin Graham mà chúng ta cần phải
học hỏi để biết cách làm giàu. Lời khuyên: Hãy đủ linh hoạt để không bị
cuốn theo một nguyên tắc nào hết.
Mỗi nguyên tắc đều có điểm mạnh, điểm
yếu nhất định. Biết thực sự chúng như thế nào giúp bạn tránh được thảm
họa và nắm bắt được cơ hội. Hay ít nhất nó giúp cho bạn có cơ hội tốt
hơn.
Trước khi có Graham, không có hệ thống
đầu tư nào được sử dụng rộng rãi. Thị trường vốn hết sức hỗn loạn. Các
thị trường thường hoạt động dựa trên các mối quan hệ và lừa đảo.
Năm 1969, thị trường chứng khoán tuột
dốc mạnh khi Cornelius Vanderbilt, một trong những người giàu nhất trong
lịch sử nước Mỹ, đã cố tình khiến thị trường ngập cổ phiếu của công ty
đường sắt do ông sở hữu để đánh vào đối thủ Jay Gould.
Ben Graham dậy rằng nhà đầu tư cần
phải có tư duy phân tích và cẩn trọng trong việc lựa chọn và quản lý
danh mục. Ông đưa ra cách đánh giá cổ phiếu và trái phiếu.
Ông phát minh ra phương pháp đầu tư
giá trị với mục tiêu tìm được cổ phiếu rẻ, đang bị đánh giá dưới giá trị
thực. Nhờ quan điểm của ông, sau này, một số hệ thống đầu tư khác cũng
phát triển nở rộ. Một số người đi theo trường phái của Graham, số khác
phản đối.
Tất cả đều cố gắng kiềm chế sự hỗn
loạn trên thị trường, vốn có thể mang lại cả sự phá hủy và tiền bạc. Cần
nhớ biểu tượng của phố Wall đều là con vật: con bò (lạc quan) và con
gấu (bi quan). Graham dậy rằng người ta nên cẩn thận khi phải đối đầu
với các sinh vật mạnh mẽ và nguy hiểm như vậy.
Cách tiếp cận thị trường mà Graham và
người kế nhiệm ông đưa ra đã hình thành nên nền móng đầu tư của thế kỷ
21: lập danh mục đầu tư, phân tích hành vi, đầu tư tăng trưởng, đầu cơ
và nhiều hình thức khác.
Khi mỗi người trung thành với trường
phái của riêng họ, cuối cùng hệ thống của họ cũng đầy khiếm khuyết.
Trường phái đầu tư giá trị của Graham có một lịch sử thành công khá tốt,
trừ những lúc nó không thành công.
Thời kỳ cổ phiếu công nghệ bùng nổ
cuối thập niên 1990, nhà đầu tư giá trị thua thiệt nhiều và sau đó danh
mục của họ bị tàn phá vào năm 2008 bởi chính những thứ trông có vẻ như
rẻ và đáng tin cậy, cổ phiếu tài chính của tổ chức lớn như Lehman
Brothers hay Fannie Mae rớt giá đầu tiên khi tín dụng đóng băng.
Ông Graham khẳng định các suy nghĩ hẹp
hòi cản trở tư duy mạch lạc. Hãy nghĩ kỹ về khái niệm đó và bạn có thể
thấy nhà đầu tư thông minh nên thử bất kỳ trường phái đầu tư nào, miễn
họ đã chuẩn bị tốt.
Trong thời kỳ cổ phiếu công nghệ bùng
nổ, không nên tránh cổ phiếu tăng trưởng. Từ năm 2002 đến năm 2007, thật
thông minh nếu tham gia vào lĩnh vực bất động sản. Nếu chọn đúng quỹ
đầu cơ để rót tiền vào, nhà đầu tư kiếm được vô khối. Tổ chức Amaranth
Advisors sụp đổ vào năm 2006 khi các quản lý tính toán sai lầm về thị
trường năng lượng tương lai. Nhà đầu tư mất phần lớn tiền.
Ông Graham bất đồng với một số ý tưởng
đầu tư phức tạp hơn đã được phát triển ngay sau Chiến tranh Thế giới
thứ Hai. Tuy nhiên ông cũng muốn nhà đầu tư cởi mở và tự quyết định cho
chính mình.
Nhà đầu tư thành công thường giỏi làm
nhiều thứ. Họ không đặt toàn bộ tiền vào một chỗ. Dù ông Graham đánh giá
cao cổ phiếu giá trị, ông ủng hộ việc sở hữu lượng trái phiếu lớn vì lý
do an toàn.
Hai ý tưởng mà Graham không thích: đầu
tư giá trị và giả thuyết thị trường hiệu quả. Giả thuyết thị trường
hiệu quả là một giả thuyết của lý thuyết tài chính cho rằng giá cả trên
các thị trường có tính chất đầu cơ, đặc biệt là thị trường chứng khoán
phản ánh đầy đủ mọi thông tin đã biết, hay nói cách khác, phản ánh đầy
đủ kỳ vọng của các nhà đầu tư.
Do đó không thể kiếm được lợi nhuận
bằng cách căn cứ vào các thông tin đã biết hay những hình thái biến động
của giá cả trong quá khứ. Có thể nói một cách ngắn gọn là các nhà đầu
tư không thể khôn hơn thị trường.
Xu thế đầu tư tăng trưởng hết sức phổ
biến ở thời điểm thập niên 1920 khi chẳng một ai có định nghĩa về nó.
Nhà đầu tư không quan tâm đến việc liệu cổ phiếu có tốt hay không, họ
chỉ quan tâm nếu giá của nó đang tăng vọt. Ông Gerald M. Loeb, người đã
viết cuốn sách “The Battle for Investment Survival” cho rằng nhà đầu tư
nên mua một cổ phiếu khi nó đang tăng nóng, bất chấp giá nó như thế nào
và sau đó bán mạnh ngay khi nó suy yếu một chút.
Thế nhưng nếu không xem xét các yếu tố căn bản của cổ phiếu, theo ông Graham, hành vi đầu tư thật ngu đần.
Ông viết: “Chiến lược đầu tư tăng
trưởng có thể hiểu theo kiểu A cố gắng quyết định xem B,C,D đang nghĩ gì
và nhóm B,C,D nhiều khả năng cũng đang làm như vậy.”
Trong những năm cuối cuộc đời, Graham cố gắng hết sức để đánh bật giả thuyết thị trường hiệu quả.
Ba tiêu chuẩn chính để đầu tư vào cổ phiếu
Cổ tức: Theo Benjamin Graham, một đồng
cổ tức được chia ra sẽ đáng giá hơn nếu cổ tức đó được giữ lại tái đầu
tư trong công ty và vì thế công ty trả cổ tức cao sẽ có giá cổ phiếu
cao. Nhà đầu tư cần phải nghiên cứu quá khứ để dự đoán cách trả cổ tức
của công ty trong tương lai. Graham không đánh giá cao việc chia cổ tức
bằng cổ phiếu.
Lợi nhuận: Theo Graham, lợi nhuận của
công ty đóng một vai trò rất quan trọng trong quyết định đầu tư. Tuy
vậy, ông cảnh báo việc nhờ vào các thủ thuật kế toán, các công ty có thể
điều chỉnh con số lợi nhuận để tạo ra số đẹp. Do đó nhà đầu tư nên
nghiên cứu lợi nhuận trong thời gian dài: 3-5 năm trước và 3-5 năm sau,
đặc biệt là phải dự đoán được xu hướng của đồ thị lợi nhuận.
Giá trị tài sản: Giá trị của tài sản
có (chỉ tính tài sản hữu hình, không tính tài sản vô hình) chia cho số
cổ phiếu là một thông số quan trọng cần quan tâm khi đầu tư. Chỉ số giá
trị tài sản thuần ngắn hạn, tức là giá trị tài sản ngắn hạn trừ đi nợ
ngắn hạn là một thông số quan trọng thứ hai.
Ngoài ra nhà đầu tư nên nghiên cứu báo
cáo tài chính để trả lời ba câu hỏi: Công ty có dòng tiền mặt đủ để
hoạt động không? Giá trị tài sản ngắn hạn trừ đi hàng tồn kho có đủ để
trả nợ ngắn hạn không? Công ty có những số nợ đáo hạn lớn trong thời
gian trước mắt hay không?
Nguyên tắc đánh giá cổ phiếu bằng khả năng sinh ra lợi nhuận
Theo nguyên tắc này, Benjamin chỉ dẫn nhà đầu tư cách tính chỉ số lợi nhuận dự đoán của công ty. Các bước như sau:
- Đánh giá lợi nhuận trung bình công ty trong thời gian năm năm, nhớ điều chỉnh những năm kinh doanh quá tốt và quá xấu.
- Điều chỉnh chỉ số lợi nhuận nếu như có những thay đổi về cơ cấu tài chính của công ty trong năm hiện tại.
- Nhân cho hệ số tối thiểu 8, tối đa 20.
- Điều chỉnh chỉ số lợi nhuận này dựa vào việc so sánh nó với giá trị tài sản có của công ty.
Quyết định đầu tư của nhà đầu tư thông minh sẽ tỷ lệ thuận với sự chênh lệch của chỉ số dự đoán lợi nhuận và giá của cổ phiếu.